જીવનનું સંગીત

 

જીવનનું સંગીત

થોડા સમય પહેલા એક સામાજિક મનોવૈજ્ઞાનિકે એક ખુલ્લી ચર્ચામાં અભિપ્રાય આપ્યો હતો કે ફિલોસોફર સોક્રેટીસના જીવનને શેર કરવા માટે સોશિયલ મીડિયા એક એવું પ્લેટફોર્મ છે, જેના પર આપણે ઓછામાં ઓછો ભાગ લેવો જોઈએ, પરંતુ આમાં આપણે આપણી જાતને ખોઈ રહ્યા છીએ. અહીં આપણે જે નથી તે હોવાનો ઢોંગ કરીએ છીએ. આ ઢોંગના સંદર્ભમાં જ મનોવૈજ્ઞાનિક કાર્લ રોજર્સે લખ્યું છે કે માણસની સરેરાશ ઉંમર વધી રહી હોવા છતાં તે દરેક ક્ષણે મરી રહ્યો છે. રોજર્સનું લોકપ્રિય પુસ્તક 'On Becoming a Person' એ અભિમાનની બહાર કુદરતી બનવાનું શીખવે છે. રશિયન વાર્તાકાર ચેખોવે એક દિવસના અભિમાની જીવનનું વર્ણન કર્યું

સંવેદના, બેચેની, ગભરાટ જીવનરેખા બની રહી છે, પણ કોઈ તાળી પાડવાનું નથી. બધા બોલે છે, છતાં કોઈ જોડતું નથી

જીવન તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરીને, તેને નમન કરવામાં આવ્યું છે. પરંતુ એટલા માટે નહીં કે આ જીવન ચમત્કારિક છે. કારણ કે જીવનની દરેક ક્ષણ પોતાનામાં જ અદ્ભુત અને અલૌકિક છે. ક્યારેક ફૂટપાથ પર ધીરે ધીરે ચાલતી વખતે અને આકાશ તરફ જોતી વખતે લાગે છે કે પવનનો અવાજ કાનમાં વાગી રહ્યો છે, કારણ કે કોઈ સંગીતકાર પવનને સંગીત શીખવવા ક્યાંક બેઠો છે. ક્યારેક નદીના કિનારે કલરવ સાંભળીને એવો અનુભવ થાય છે કે નદી ગુંજી રહી છે અને આ રીતે વાદળોએ પોતે જ તેને શણગારવાનું સ્વીકાર્યું છે. અબજોની ઇમારત કદાચ કોઈ દિવસ નાશ પામશે, પરંતુ કાળા, ભૂખરા વાદળો હંમેશા રહેશે. પરંતુ એ પણ વિડંબના છે કે આ અમૂલ્ય જીવન સોશ્યિલ મીડિયા પર જાહેર કરવામાં આવેલી હળવી ટિપ્પણીઓથી ઘણા લોકોએ લઈ લીધું છે.

આ દુનિયાની દરેક વસ્તુ કુદરતની અનોખી રચના છે, જેને મંત્રમુગ્ધ કર્યા વિના રહી શકાતું નથી.

મેં ક્યાંક વાંચ્યું હતું કે મોર્ટાર અને સિમેન્ટના સ્ટુડિયોમાં કામ કર્યા પછી, લીલા ઘાસ પર પાથરીને ધોધ પાસે ધ્યાનમાં ડૂબવું... આનાથી સારું મનોરંજન બીજું કોઈ નથી. કુદરતે તેની દરેક સંપત્તિ આપણા બધાના ઉપયોગ અને કલ્યાણ માટે સેવા આપી છે. નદી, તળાવ, જંગલ, ગ્રોવ, પર્વત,પર્વતો, મહાસાગરો, ખંડો, રેતીના ટેકરા આપણા બધાને સ્નેહ અને આનંદ આપવા માટે હંમેશા તૈયાર હોય છે.

મનોવૈજ્ઞાનિકો કહે છે કે કુદરત એ આપણને કરુણા, સ્નેહ, બલિદાન, શિસ્ત શીખવવા માટે જીવંત સંકેત છે. કેટલાક સાચા અનુભવો થોડા વર્ષો પહેલા બનેલી અમેરિકન જાણીતી ફિલ્મ 'જંગલ'માં નોંધવામાં આવ્યા છે. તેમાં દરેક ક્ષણ પ્રકૃતિ કહે છે કે હું હંમેશા તમારી સાથે છું. જ્યારે જંગલમાં ભટકનારાઓનો માત્ર સામાન જ નહીં, શરીર પણ ઢીલું પડી જાય છે, ત્યારે પણ કુદરત કોઈ ને કોઈ સહારો આપે છે. એક યુવક પણ ગાઢ જંગલમાં થોડા દિવસ એકલો પડી જાય છે, પછી તેને એક આદિવાસી છોકરી મિત્ર તરીકે મળે છે. બંને એકબીજાની ભાષા સમજતા નથી, પણ સંવાદ ચાલ્યા કરે છે. કુદરતની અજાયબી હતી કે પેલી ગર્લ ફ્રેન્ડના કારણે એ યુવક પોતાનું માનસિક સંતુલન જાળવી શક્યો.

કપટ અને દંભના કારણે દુનિયા આપડાથી આગળ છે દુ:ખ, મૂર્ખતા, કમનસીબી અને દુષ્ટતા પણ કહેવાય છે.

સંદેશ ચિંતા કરવાની છે, ભલે ચિંતા સાથે આશા આવે. વ્યક્તિએ આપણી આસપાસના દરેકને ખૂબ પ્રેમ કરવો જોઈએ, દરેક સાથે દયાળુ બનવું જોઈએ, જેથી તે દયા આપણા બધામાંથી પડતી રહે. પછી દરેક હવે પછી

જીવી શકાય છે આ બધાથી તદ્દન વિપરિત, આ વિચિત્ર યાંત્રિક જીવન આપણને આશા નથી આપતું, પરંતુ ભયંકર સ્પર્ધા માટે હાંફતા હાંફતા અને હાંફીને દિવસ પસાર કરવાનું શીખવે છે. એટલે કે પ્રકૃતિનો દરેક જીવ આપણો મિત્ર છે. અકુદરતી જીવનશૈલીનો ત્યાગ કરીને પ્રકૃતિની સુવાસને આત્મસાત કરવી જોઈએ. પ્રકૃતિમાં બહુમતી છે, પણ જટિલતા બિલકુલ નથી. આજે, વિશ્વના અસંખ્ય દેશોએ જંગલ સફારીનું આયોજન કરવાનું શરૂ કર્યું છે. જંગલ ફેસ્ટિવલની ઉજવણી કરવામાં આવી રહી છે. કબીર કહે છે કે બે ટાઈમ રોટલી રાંધવાની વ્યવસ્થા કરવા સિવાય ભૌતિક સંસાધનોને લોભ અને સંગ્રહખોરીના દૃષ્ટિકોણથી જોવું પણ અનૈતિક છે. ફિલોસોફર કન્ફ્યુશિયસે કહ્યું હતું કે દેશના નાગરિકો કેવા છે તે જાણવું હોય તો તેમની પ્રકૃતિ સાથે લગાવ અને જોડાણ જુઓ. તેમની માનસિકતા કેવી છે તે સમજાશે. કહેવાય છે ને કે જે કુદરત ને પ્રેમ કરે છે તેની વિચારસરણી ઉંચી હોય છે....ભાષા પણ સંસ્કારી હોય છે.

આજે આખી દુનિયામાં જેઓ મહત્વાકાંક્ષા, લોભ, દ્વેષ વગેરેથી ઉપર રહીને જીવવા માંગે છે, તેઓ ચોક્કસપણે ચંદ્ર, તારા, વાદળો, લીલા ઘાસ અને ધોધના સંગીતમાં ડૂબી જવા માંગશે. ખરેખર કુદરતે આપણને આ આખી પૃથ્વી ભેટ સ્વરૂપે આપી છે.

ECHO- एक गुंज