મહિલાઓ સામેની હિંસા નાબૂદી માટેનો આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ

 

25મી નવેમ્બર, મહિલાઓ સામેની હિંસા નાબૂદી માટેનો આંતરરાષ્ટ્રીય દિવસ

 International Day for the Elimination of Violence Against Women

મહિલાઓના સામાજિક સશક્તિકરણના સૂચકોમાં લિંગ અસમાનતા, લિંગ ગુણોત્તર, આયુષ્ય દર અને પ્રજનન દરનો સમાવેશ થાય છે જે સાક્ષરતા, આર્થિક વૃદ્ધિ, આરોગ્ય સંભાળ અને જન્મ નિયંત્રણ સુવિધાઓની ઉપલબ્ધતા, શૈક્ષણિક સ્થિતિના સંદર્ભમાં મહિલાઓની સામાન્ય સ્થિતિ દર્શાવે છે. મહિલાઓ, લગ્નની ઉંમર, સાક્ષરતા દર અને ઘરની બહાર મહિલાઓની ભાગીદારી. લિંગ અસમાનતા એ વિશ્વવ્યાપી ઘટના છે અને કેટલાક નોર્ડિક રાષ્ટ્રોને બાજુ પર રાખીને, લિંગ અસમાનતાનો આધાર વિશ્વના લગભગ તમામ મોટા દેશો માટે ખૂબ જ ખરાબ રીતે પ્રતિબિંબિત કરે છે. એશિયામાં લિંગ ગુણોત્તર મહિલાઓની સામે છે અને એશિયા સહિત સમગ્ર વિશ્વમાં અપેક્ષિત આયુષ્ય વધ્યું હોવા છતાં પણ વિશ્વના મોટા ભાગની મહિલાઓની એકંદર સ્થિતિમાં સુધારો થયો નથી. એશિયા સહિત કેટલાક પ્રદેશોમાં પ્રજનન દરમાં પણ ઘટાડો થયો છે પરંતુ વિશ્વભરની મહિલાઓ પર આ પરિવર્તનની સકારાત્મક અસર જોઈએ તેટલી નથી. સાક્ષરતા દરના સંદર્ભમાં સ્પષ્ટ લિંગ તફાવત અસ્તિત્વમાં છે જો કે તે સમગ્ર એશિયામાં સંકુચિત થઈ રહ્યો છે. વિકાસશીલ દેશોમાં સ્ત્રી સાક્ષરતા દરના આંકડા બિલકુલ પ્રોત્સાહક નથી. હવે ચાલો વિવિધ મુદ્દાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ જે મહિલાઓના સામાજિક સશક્તિકરણ સાથે નજીકથી સંકળાયેલા છે.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: મહિલાઓ સામેની હિંસાનો અંત

મહિલાઓ સામેની હિંસા એ એક વાસ્તવિક હકીકત છે અને આપણે આ અપરાધ પાછળની વાસ્તવિક દુર્ઘટનાને સ્વીકારવાની જરૂર છે. તે મહિલાઓને માનસિક અને શારીરિક રીતે સંપૂર્ણ રીતે વિખેરી નાખે છે. સામુદાયિક વિકાસ અને નારીવાદી મૂલ્યોને મહિલાઓના સશક્તિકરણનું અભિન્ન પાસું બનાવવાનો સમય આવી ગયો છે. મહિલાઓને શિક્ષિત કરવાની અને તેમના અધિકારો વિશે જાગૃત કરવાની જરૂર છે અને તેમને પક્ષપાતી અને ભેદભાવપૂર્ણ સામાજિક વાતાવરણ સામે એકજૂથ થવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા જોઈએ જે તેમના માનસિક અને શારીરિક સ્વને પ્રત્યક્ષ અને આડકતરી રીતે અસર કરે છે. લિંગ આધારિત હિંસા સામેની લડાઈ તરફ શિક્ષણ અને જાગૃતિ એક મોટું પગલું હશે. માત્ર શિક્ષણ અને જાગરૂકતા દ્વારા જ આપણે વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાં રહેતી મોટાભાગની મહિલાઓ સાથે જોડાઈ શકીએ છીએ અને તેમના જીવનમાં સંભવિત હિંસાના અસંખ્ય સ્વરૂપોને પ્રાર્થના કરતા અટકાવી શકીએ છીએ. આપણે એ હકીકત સ્વીકારવી પડશે કે મહિલાઓ સતત વિવિધ બાજુથી હિંસાના ખતરામાં રહે છે. સમાજની દમનકારી રચનાઓને બદલવાની જરૂર છે અને મહિલાઓ પર થતા અત્યાચારને રોકવાની જરૂર છે પરંતુ કેટલાક ઝડપી ઉકેલો દ્વારા તે થશે નહીં. શિક્ષણ અને જાગૃતિ સાથે પાયાના સ્તરે મહિલાઓના સામાજિક સશક્તિકરણ દ્વારા જ પરિવર્તન શક્ય છે.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: મહિલાઓના સામાજિક સશક્તિકરણને લગતા મુદ્દાઓ

જ્યારે આપણે મહિલાઓના સામાજિક સશક્તિકરણની વાત કરીએ છીએ ત્યારે આપણે ખરેખર વિવિધ મુદ્દાઓ પર ધ્યાન આપીએ છીએ જે મહિલાઓની એકંદર સ્થિતિ સુધારવા માટે વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાં લાગુ પડી શકે છે. તેમાંના મુખ્ય મુદ્દાઓ મહિલાઓ માટે શિક્ષણ, મહિલાઓ માટે આરોગ્ય, મહિલાઓ માટે પોષણ, મહિલાઓ અને તેમના પરિવાર માટે પીવાનું પાણી અને સ્વચ્છતા, મહિલાઓ અને તેમના પરિવાર માટે આવાસ અને આશ્રય, પર્યાવરણ અને મહિલાઓ સાથે જોડાણ, મહિલાઓની ભાગીદારી સાથે સંબંધિત છે. વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનું ક્ષેત્ર, મુશ્કેલ સંજોગોમાં મહિલાઓની સંભાળ, મહિલાઓ સામેની હિંસા સામે લડવું અને બાળકીના અધિકારો.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: મહિલાઓ માટે શિક્ષણ

આપણે એ હકીકત સ્વીકારવાની જરૂર છે કે લિંગ અસમાનતા અને ભેદભાવ એ સમાજનો ધોરણ છે અને આ સંદર્ભમાં તે સ્ત્રીઓના જીવનના તમામ પાસાઓને સ્પર્શે છે. મહિલાઓ માટે શિક્ષણ અને તાલીમ એ મહિલાઓના સામાજિક સશક્તિકરણના મુખ્ય ધ્યેયો પૈકી એક છે જેને વિશ્વના તમામ ભાગોમાં સાર્વત્રિક રીતે લાગુ કરવાની જરૂર છે. આ ચોક્કસપણે મહિલાઓમાં જાગૃતિ વધારશે જે બદલામાં તેણીનો આત્મવિશ્વાસ વધારશે. એક આત્મવિશ્વાસુ અને સારી રીતે જાગૃત મહિલા અસમાનતા અને ભેદભાવનો સામનો કરવા માટે એક અયોગ્ય અને અપ્રશિક્ષિત મહિલા કરતાં વધુ સારી રીતે સક્ષમ હશે. પરંતુ બીજી બાજુ આપણે એ હકીકત સ્વીકારવી પડશે કે સ્ત્રીઓ અને છોકરીઓને ક્યારેય પુરૂષો અને છોકરાઓની જેમ શિક્ષણમાં સમાન પ્રવેશ મળ્યો નથી. વસ્તીની સ્ત્રીઓમાં નિરક્ષરતા સૌથી વધુ છે. કૌશલ્ય અને શિક્ષણના અભાવને કારણે મહિલાઓ લાભદાયક વ્યવસાય અથવા વ્યવસાયની દ્રષ્ટિએ ઘણી પાછળ છે. માધ્યમિક અને ઉચ્ચ શિક્ષણમાં લિંગનો મોટો તફાવત છે. તદુપરાંત, વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં ધાર્મિક અને જાતિના સમીકરણોએ વસ્તુઓને વધુ ખરાબ બનાવી છે. કામ પાયાના સ્તરેથી શરૂ થવું જોઈએ. શૈક્ષણિક પ્રણાલીઓને પાયાના સ્તરે મહિલાઓ માટે વધુ સુલભ બનાવવાની જરૂર છે અને તેમને લિંગ સંવેદનશીલ શૈક્ષણિક પ્રણાલીનો સમાવેશ કરવા માટે સુધારણા કરવાની જરૂર છે જે લૈંગિક સ્ટીરિયોટાઇપિંગ અને ભેદભાવને અટકાવે છે. સામાજિક સંસ્થાઓ મૂળભૂત સ્તરે શિક્ષણને સાર્વત્રિક બનાવવા માટે મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી શકે છે. પ્રાથમિક શાળાઓમાં કન્યાઓની નોંધણી અને જાળવી રાખવાના દરમાં વધારો કરીને અને તેમને ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ અને કૌશલ્ય પ્રદાન કરીને આ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે જેથી કરીને તેઓ તેમના પગ પર ઊભા રહી શકે અને ગૌરવપૂર્ણ જીવન જીવી શકે.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: મહિલાઓ માટે આરોગ્યસંભાળ

મહિલાઓના સ્વાસ્થ્યની વાત કરીએ તો આપણે એ સમજવાની જરૂર છે કે મહિલાઓ તેમના જીવન ચક્રના તમામ તબક્કે ખૂબ જ મુશ્કેલ સમયનો સામનો કરી રહી છે. એ નોંધવું દુ:ખની વાત છે કે આપણા સમાજનો એક વર્ગ બાળકી પ્રત્યે ખૂબ જ પૂર્વગ્રહ ધરાવે છે અને હકીકતમાં તેઓ સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યાના જઘન્ય અપરાધને આચરતા હોવાથી તેને ઉચ્ચતમ ક્રમના ગુનેગાર તરીકે લેબલ કરી શકાય છે. પછી આપણી પાસે ઉચ્ચ શિશુ મૃત્યુદર અને માતા મૃત્યુદરની સમસ્યા છે અને તેનું એક મુખ્ય કારણ વહેલું બાળ લગ્ન છે. વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં મહિલાઓ માટે ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્ય સંભાળ ઉપલબ્ધ નથી. મહિલાના પ્રજનન અધિકારો અંગે માહિતીપ્રદ પસંદગીનો અધિકાર એ અન્ય ક્ષેત્ર છે જેના પર ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. પ્રજનન અધિકારોની વાત કરીએ તો મહિલાઓને કુટુંબ નિયોજનની પદ્ધતિઓનો પોસાય તેમ નથી. આ અંગે શિક્ષણ અને જાગૃતિ અસ્તિત્વમાં નથી અને ગેરહાજર છે. સ્ત્રીઓ સેક્સ્યુઅલી ટ્રાન્સમિટેડ રોગો અને અન્ય સ્થાનિક, ચેપી અને ચેપી રોગો માટે સંવેદનશીલ હોય છે. HIV/AIDS એ બીજી મોટી સમસ્યા છે. આરોગ્ય સંભાળ અને પોષણ વિશે મહિલાઓનું પરંપરાગત જ્ઞાન, વૈકલ્પિક દવાઓની પ્રણાલીનો વાસ્તવમાં ઓછો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે અને તે માન્ય નથી. આ વૈકલ્પિક પ્રણાલીઓને ઓળખવી અને તેને મુખ્ય પ્રવાહની આરોગ્ય સંભાળ પ્રણાલીઓ સાથે સંકલિત કરવી જરૂરી છે જેથી તે એકસાથે કામ કરે. આનાથી મહિલાઓને વાજબી અને ગુણવત્તાયુક્ત આરોગ્ય સંભાળ પૂરી પાડવામાં મદદ મળશે.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: પોષણ, પીવાનું પાણી, સ્વચ્છતા અને આવાસ

સ્ત્રીઓ માટે, બાળપણ અને બાળપણના તબક્કાથી કિશોરાવસ્થા અને પ્રજનન તબક્કા સુધી કુપોષણનું જોખમ સૌથી વધુ છે. સગર્ભા અને સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રી પછીથી કિશોરાવસ્થાની છોકરીના સ્વાસ્થ્ય અને શિશુના સ્વાસ્થ્ય વચ્ચે ગાઢ સંબંધ છે. આ વિશેષ પરિસ્થિતિઓ માટે મેક્રો અને સૂક્ષ્મ પોષક તત્વોની જરૂર છે પરંતુ તે મોટાભાગની મહિલાઓ માટે ઉપલબ્ધ નથી. ઘરમાં મહિલાઓ અને બાળકીઓને સારા પૌષ્ટિક ખોરાકના સંદર્ભમાં ભારે ભેદભાવનો સામનો કરવો પડે છે. આ બાળકના પ્રારંભિક વિકાસ સમયગાળામાં તેમજ સગર્ભા અને સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીમાં થાય છે. અન્ય મુખ્ય મુદ્દાઓ ખાસ કરીને ગ્રામીણ વિસ્તારો અને શહેરી ઝૂંપડપટ્ટીઓમાં પીવાનું પાણી અને સ્વચ્છતા છે. આવાસ અને આશ્રયસ્થાન પણ ધ્યાનનું ક્ષેત્ર છે જેમાં એકલ મહિલાઓ, ઘરના વડાઓ, કામ કરતી મહિલાઓ, વિદ્યાર્થીઓ, એપ્રેન્ટિસ અને તાલીમાર્થીઓ માટે પર્યાપ્ત અને સુરક્ષિત આવાસનો સમાવેશ થાય છે. આપણે જે વાસ્તવિક દુનિયામાં રહીએ છીએ તેના આ ખૂબ જ વાસ્તવિક મુદ્દાઓ છે. આ મૂળભૂત જરૂરિયાતોને સંબોધ્યા વિના આપણે મહિલાઓના સામાજિક સશક્તિકરણ તરફના કોઈપણ અર્થપૂર્ણ પગલા વિશે વિચારી શકતા નથી.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: મહિલા અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ

મહિલા અને પર્યાવરણનું સામાજિક સશક્તિકરણ ગાઢ રીતે જોડાયેલું છે. પર્યાવરણના જતન અને પુનઃસંગ્રહમાં મહિલાઓ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી શકે છે. ગ્રામીણ મહિલાઓ પ્રાણીઓના છાણ, પાકનો કચરો અને બળતણના લાકડાના સ્વરૂપમાં ઊર્જાના બિનપરંપરાગત અને પ્રકૃતિને અનુકૂળ સ્ત્રોતનો ઉપયોગ કરે છે. સૌર ઉર્જા, બાયોગેસ અને ધુમાડા રહિત સ્ટવનો ઉપયોગ ગ્રામીણ મહિલાઓને ખરેખર મદદ કરી શકે છે કારણ કે તેઓ પર્યાવરણને અનુકૂળ સાધનો તરીકે કામ કરી શકે છે.

 

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીના વિકાસમાં મહિલાઓની ભાગીદારી

વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીમાં તેમની સમાન ભાગીદારી વિના મહિલા સશક્તિકરણ પૂર્ણ થઈ શકે નહીં. વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં મહિલાઓની વિશેષ ભૂમિકા છે. તેઓ વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીના ક્ષેત્રમાં સર્જનાત્મક અને જનરેટિવ એનર્જીની લહેર લાવી શકે છે. મૂળભૂત શિક્ષણ સ્તરે વ્યાપક ભેદભાવ અને ઉચ્ચ અભ્યાસને અનુસરવાની તકોના અભાવને કારણે આજે તેમની સહભાગિતા મર્યાદિત અને ખૂબ ઓછી સંખ્યામાં મર્યાદિત છે. વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજીની મદદથી કઠિનતા ઘટાડવી એ મહિલાઓને ક્યારેય ન સમાપ્ત થતા ઘરના કામકાજમાંથી મુક્ત કરવા અને સમાજના મુખ્ય પ્રવાહમાં તેમનું યોગદાન આપવા માટે મહત્ત્વનું બીજું મુખ્ય ક્ષેત્ર છે.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: મુશ્કેલ સમયમાં મહિલાઓને મદદ કરવી

મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓમાં મહિલાઓને વિશેષ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. આમાં અત્યંત ગરીબીમાં મહિલાઓ, નિરાધાર મહિલાઓ, સંઘર્ષની પરિસ્થિતિઓમાં મહિલાઓ, કુદરતી આફતોથી અસરગ્રસ્ત મહિલાઓ, ઓછા વિકસિત પ્રદેશોની મહિલાઓ, વિકલાંગ વિધવાઓ, વૃદ્ધ મહિલાઓ, મુશ્કેલ સંજોગોમાં એકલ મહિલાઓ, ઘરની આગેવાની કરતી મહિલાઓ, નોકરીમાંથી વિસ્થાપિત મહિલાઓ, પરપ્રાંતીય મહિલાઓ જે વૈવાહિક હિંસાનો ભોગ બને છે, નિર્જન મહિલાઓ અને વેશ્યાઓ. આ મહિલાઓ મુશ્કેલ સંજોગોમાં છે જે તેમના પોતાના નથી. તેઓ સમાજના સ્વાર્થી દોરનો ભોગ બને છે. તે નોંધવું વ્યંગાત્મક છે કે સ્ત્રીઓ સમાજના તમામ દુષ્ટતા અને પાપો માટે પ્રાથમિક પ્રાર્થના બની જાય છે. આ ઘટનાને ઉલટાવી લેવાનો સમય છે. સંસ્થાઓ ખાસ કરીને પાયાના સ્તરની સામાજિક સંસ્થાઓએ આ મહિલાઓને મદદ કરવા માટે મોટી સંખ્યામાં આવવું જોઈએ જેઓ તેમના દ્વારા કરી શકાતા નથી એવા પાપના ભોગે છે.

મહિલાઓનું સામાજિક સશક્તિકરણ: હિંસા અને ભેદભાવ સામે લડવું

મહિલાઓ સામેની હિંસા એ માનવતા સામેનો ઘોર અપરાધ છે. હિંસા શારીરિક અને માનસિક બંને હોઈ શકે છે અને તે ઘરેલું મોરચે તેમજ સમાજના અન્ય સ્તરે થાય છે. તે હકીકતમાં ઘણા સમાજોમાં વિવિધ સ્વરૂપો દ્વારા ખુલ્લેઆમ પ્રેક્ટિસ કરવામાં આવે છે જેમાં રિવાજો અને પરંપરાઓનો સમાવેશ થાય છે. કામ પર જાતીય સતામણી, દહેજ સંબંધિત હિંસા અને મહિલાઓ અને છોકરીઓની હેરફેર એ મહિલાઓ સામે વિવિધ પ્રકારની હિંસા છે. જ્યારે તેઓ માત્ર બાળકો હોય છે ત્યારે મહિલાઓ સાથે ભેદભાવ શરૂ થાય છે. બાળકની નાની ઉંમરથી જ બાળકીનો ભેદભાવ એ ઉત્પીડનનું સૌથી પ્રચલિત સ્વરૂપ છે. માતા-પિતાની જાતિ પસંદગી, સ્ત્રી ભ્રૂણ હત્યા, સ્ત્રી ભ્રૂણહત્યા, બાળ લગ્ન, જાતીય અને મનોવૈજ્ઞાનિક દુર્વ્યવહાર સહિત બાળ દુર્વ્યવહાર અને બાળ વેશ્યાવૃત્તિ એ ઘણી પ્રકારની હિંસા અને ભેદભાવ છે જે ઘર તેમજ સમાજમાં જોવા મળે છે. મહિલાઓ સામેની હિંસા સામે લડવા માટે દરેક સ્તરે વિશેષ જાગૃતિ અને શિક્ષણ કાર્યક્રમો ઘડવા અને અમલમાં મૂકવાની જરૂર છે. મહિલાઓ સામેની હિંસાના ગુના સામે લડવા માટે કડક કાયદા ઘડવાની જરૂર છે. કાયદાઓ ઘડવા કરતાં વધુ અગ્રતા આ કાયદાઓને અમલમાં મૂકવા અને અમલમાં મૂકવાની હોવી જોઈએ જેથી કરીને આપણે મહિલાઓ સામેની હિંસાને જડમૂળથી દૂર કરી શકીએ. મહિલાઓના કોઈપણ અર્થપૂર્ણ સામાજિક સશક્તિકરણ માટે આ જરૂરી છે.

મહિલાઓને લગતા વિષયો અને મુદ્દાઓ પર મફત માહિતી અને સલાહ માટે, મુલાકાત લો [http://www.rise-of-womanhood.org]

આ સાઇટ સાચા અર્થમાં સ્ત્રીત્વના ઉદયની કલ્પના કરે છે જે શારીરિક, માનસિક, બૌદ્ધિક અને આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રોમાં સ્ત્રીત્વના "સાર" નો ઉદય છે. તે પ્રકૃતિમાં સંતુલન પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે જીવનના તમામ ક્ષેત્રોમાં મહિલાઓના સાચા ઉદય માટે ઝુંબેશની શરૂઆતનું આહ્વાન કરે છે.

ક્યાંક આપણે શરૂઆત કરવી પડશે અને જો આપણે દીક્ષા જાતે જ કરીએ તો તે હંમેશા સારું રહેશે. આપણે આપણા પોતાના જીવનમાં જરૂરી ફેરફારો લાવીને "સ્ત્રીત્વના ઉદય" માટે આ જન ચળવળને મજબૂત બનાવી શકીએ છીએ જે આપણા આંતરિક સ્વ દ્વારા અનુભવાય છે. આગળ આપણે નવા વિચારને અન્ય લોકો સુધી પહોંચાડી શકીએ જેઓ સાંભળવાની કાળજી રાખે છે. આજે એક નાનકડું પગલું આવતીકાલે ચોક્કસપણે એક વિશાળ છલાંગ તરફ દોરી જશે.

 

 

 

લેખ સ્ત્રોત: http://EzineArticles.com/1608158