ભાષાનું મહત્ત્વ

 દરેક દેશમાં પોતાની જ ભાષામાં તમામ કામો થાય છે અને પોતાની ભાષાનું મહત્ત્વ જળવાઈ રહે તે માટે પણ ત્યાં કામ થતાં રહે છે. ત્યાં અંગ્રેજી ચોક્કસ શીખવવામાં આવે છે, પણ એક વિદેશી ભાષા તરીકે

આનન-ફાનન -પાર્થ દવે

હિન્દી ભાષીઓ મેં ખાસ તૌર પર એક યે દિક્કત હૈ. આપ દેંખેગે કી બંગ્લા, તમિલ, તેલુગુ ઔર મરાઠી ભાષીઓ જબ આપસ મેં મિલતે તબ વો અપની ભાષા કા સૌંદર્ય, ઉસકી જો ગરિમા હૈ ઉસકો સાથ રખ કે બાત કરેંગે. ઉન મેં ઉસકો લેકર એક શ્રેષ્ઠતાબોધ્ધ ન ભી હો તો એક અપનાપન હૈ જો દીખતા હૈ. વો હમ લોગો કે હિન્દી સમાજ મેં કમ હૈ; જૈસે હી લોગ થોડા સા આગે બઢતે હૈ, જૈસે હી ઉનકો ધન ઔર પ્રસિદ્ધી યા કહીએ ઉન કે અંદર એમ્બિશન પૈદા હોતા હૈ તો વો તુરંત અપની ભાષા કો હીન દ્રષ્ટિ સે દેખતે હૈ, નીચી દ્રષ્ટિ સે દેખતે હૈ. વો હિન્દી બોલના બંધ કર દેતે હૈ. ઉનકે ઘર મેં બચ્ચે નહીં બોલતે હૈ. ઈસ તરહ સે ઉસકા જો સૌંદર્ય, ઉસકી વિવિધતા ઔર ઉસકી જો દ્વનિયાં હૈ વો ખોતી જા રહી હૈ. હિન્દી ભાષીયોં કે ભીતર સે હિન્દી ખો રહી હૈ…’
અત્યારે હું ગોવામાં દર વર્ષે યોજાતા એશિયાના સૌથી મોટા આંતરરાષ્ટ્રિય ફિલ્મ ફેસ્ટિવલમાં છું. ત્યારે મને ૨૦૧૯ના નવેમ્બર મહિનાના આ જ દિવસો યાદ આવે છે. ત્યારે, ત્યાં મને બે ફિલ્મો વચ્ચે હરતા-ફરતા એક એવી વ્યક્તિ મળી ગઈ જેઓ આખી જિંદગી બોલ્યા છે, તેમણે લોકોને ખોલ્યા છે અને તે માત્ર હિન્દી ભાષામાં. તેમનું નામ ઈરફાન. રાજ્ય સભા ટીવી પર વર્ષોથી આવતો શો ‘ગૂફ્તગુ’ જેમણે જોયો હશે તેઓ તેમને ઓળખી ગયા હશે. સૌથી લાંબા ચાલેલા અને હજુ પણ આવી રહેલા ‘ગૂફ્તગુ’માં ઈરફાન સેલિબ્રિટીઓ સાથે વાતો કરે છે પણ પોતાની રીતથી અને તે રીતમાં સૌથી મહત્ત્વની વાત છે ભાષા, જે રહે છે: હિન્દી!
આજે યુ-ટ્યૂબની જનરેશન કદાચ તેમને ન ઓળખે પણ નિલેશ મિશ્રા પણ ગાંવ કનેક્શન’ના તર્જ પર સરસ મજાના હિન્દીમાં ઈન્ટરવ્યુ લઈ રહ્યા છે-તેઓ આજે ખાસ્સા લોકપ્રિય છે. તેઓ પોતાના ગામડે લઈ જઈને જે-તે કલાકારો સાથે વાત કરે. એમાં અનુભવ સિંહા, પિયુષ મિશ્રા, અનુરાગ કશ્યપ કે પંકજ ત્રિપાઠી સાથેની દીર્ઘ-વાતચીત જુઓ તો તમે આ તમામ કલાકારના તેમના અભિનય સિવાયના પાસાઓથી અચ્છી રીતે વાકેફ થાઓ. એ જ રીતે ઈરફાને પણ નસીરુદ્દીન શાહથી કરીને ઈરફાન ખાન અને જેકી શ્રોફ સુધીનાઓને આખેઆખા ખોલી નાખ્યા છે.
હા, તો મેં જે સૌથી પહેલો ફકરો લખ્યો તે ઈરફાને મને ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ દરમ્યાન કહ્યો હતો. આજે હિન્દી ભાષા ખતમ થઈ રહી છે એવું નથી, પણ લોકોની સૂગ વધી રહી છે. એમાં પાછું રાજકારણ ભળે છે. જ્યારે જ્યારે સરકાર હિન્દીને રાષ્ટ્રભાષા બનાવવાની દિશા તરફ પગલા ભરે છે ત્યારે દક્ષિણ ભારત જાગી જાય છે. છેલ્લે સુદીપ કિચ્ચા અને અજય દેવગણની ઓનલાઇન તુંતુંમેમે થઈ હતી.
હિન્દી કે (અહીં ગુજરાતી) ભાષાની વાત કરતી વખતે આપણે જાણે-અજાણે અંગ્રેજીને ગાળો ભાંડવા મંડીએ છીએ અને ત્યાં વિષય ફંટાઈ જાય છે. અંગ્રેજી ભાષા જરૂરી છે જ, ફેસ્ટિવલની બધી જ ફિલ્મો અંગ્રેજી સબટાઈટલ્સ વાંચીને જોઈ રહ્યો છું, પણ તે ભાષા આદાન-પ્રદાનનું માધ્યમ છે. તેનાથી વાતચીત સરળ બને છે. આપણે અહીં લોચો એ છે કે, અંગ્રેજી ભાષા લેવલ નક્કી કરે છે. ઈરફાને કહ્યું તેમ અહીં માણસ સહેજ આગળ વધે, પૈસા આવે, મોંઘીદાટ ગાડીમાંથી ઊતરે એટલે આપોઆપ મોંમાં માવા સાથે અંગ્રેજી શબ્દો ગોઠવાઈ જાય! પાછા જે લોકો ભારતમાં હિન્દી ભાષાને લઈને અભિયાનો ચલાવે છે તેમનાં બાળકો પણ અંગ્રેજી માધ્યમમાં અભ્યાસ કરે છે!
ભારતમાં વિવિધ ભાષાઓ બોલાય છે અને તે તમામ ભાષાઓ પ્રત્યે જે-તે રાજ્ય-વિસ્તારમાં રહેતા લોકોને પ્રેમ હોવાનો જ પણ વાત જ્યારે ભારતની આવે ત્યારે એક ભાષા, જે હિન્દી હોઈ શકે, (કેમ કે મરાઠી, તમિલ-તેલુગુ-મલયાલમ કે ગુજરાતી તો હોવાની નથી!) તે હિન્દી માટે દરેક વ્યક્તિ એટલી મક્કમ નથી, આશાવાદી નથી. બહારનો કોઈપણ દેશ; એ ચાહે બે-ત્રણ લાખની વસ્તી ધરાવતું કોઈ આઈલેન્ડ હોય કે મોટું- છ લાખથી વધુ સંખ્યા ધરાવતું લક્સેમબુર્ગ હોય-દરેક દેશમાં પોતાની જ ભાષામાં તમામ કામો થાય છે અને પોતાની ભાષાનું મહત્વ જળવાઈ રહે તે માટે પણ ત્યાં કામ થતા રહે છે. ત્યાં અંગ્રેજી ચોક્કસ શીખવવામાં આવે છે, પણ તે એક વિદેશી ભાષા તરીકે. માત્ર ત્રણ દેશ અંગ્રેજીમાં કામ કરે છે- બ્રિટન, આયરલેન્ડ અને માલ્ટા. ત્રણેની સંખ્યાનો સરવાળો આશરે ૧૦ કરોડ ૮૦ લાખ જેટલો છે!
મોરિશસ (મોરેશિઅસ)માં હિન્દીમાં ડિપ્લોમા, બી. એ. અને એમ. એ. થાય છે. નેપાળની ત્રિભુવન સ્કૂલમાં અને શ્રીંલકાની કોલંબો યુનિવર્સિટીમાં હિન્દીનો અલાયદો વિભાગ છે. જાપાનમાં પણ અડધો ડઝન યુનિવર્સિટીઓ અને સંસ્થાઓ છે જેમાં હિન્દી ભાષાનો અભ્યાસક્રમમાં સમાવેશ થાય છે. અમેરિકાની ૭૫ જેટલી યુનિવર્સીટીમાં હિન્દી ભણાવવામાં આવે છે. ત્યાં સારી એવી ચાલતી ઓછામાં ઓછી ચાર હિન્દી મેગેઝિન છે: વિશ્ર્વ, સૌરભ, ક્ષિતિજ અને હિન્દી જગત. ઑસ્ટ્રેલિયામાં પણ ન્યૂ સાઉથ વેલ્સથી હિન્દી ‘સમાચાર પત્રિકા’ નામનું માસિક, બ્રિટનથી ત્રિમાસિક ‘પ્રવાસિની’ અને ‘પુરવાઈ’, મ્યાનમારથી ‘બ્રહ્મભૂમિ’, ગુયાનાથી માસિક ‘જ્ઞાનદાન’, સૂરીનામથી ‘આર્યદિવાકર’ સહિતનાં મેગેઝિનો બહાર પડે છે.
ઉપર આ માહિતી આપવાનું કારણ એક જ કે ભારતની બહાર આપણે વિચારીએ છીએ એટલું અંગ્રેજીનું ગાંડપણ નથી. એટલે જ તો આપણા ભાઈભાંડુરાઓ આખી દુનિયા ફરી આવે છે અને પાછા આવે ત્યારે એવા ને એવા જ હોય છે! આપણે જ બહાર જઈએ ત્યારે ખોટી અંગ્રેજીનો આગ્રહ રાખીએ છીએ કેમ કે, એક માનસિકતા ઘર કરી ગઈ છે કે અંગ્રેજી ભણેલાગણેલાની ભાષા છે અને હિન્દી (વાંચો: ગુજરાતી) ‘બાકીનાઓ’ની.
આ માન્યતા કાઢવા જેવી છે.
અને અંગ્રેજીની સાથે હિન્દી અને ગુજરાતી પણ બાળકોને શીખવવાનું રાખો. અને ખાસ તો (ન આવડતું હોય તો) પોતે ઘરમાં ખોટું અંગ્રેજી ન બોલો! અને (પોતાનું હોય તો; હશે જ) બાળકનું ગુજરાતી વધુ મજબૂત કરો. ગુજરાતીમાં ઘણી વાર્તાઓ પડી છે, ઘણું જ સર્જાયું છે. એ બાજું નજર નાખો.

From: https://bombaysamachar.com/pride-of-own-language/

 

ચિલ્ડ્રન્સ ડે

 બાળ દિવસ ક્યારે ઉજવવામાં આવે છે?

 ચિલ્ડ્રન્સ ડે દર વર્ષે ભારતના પ્રથમ વડાપ્રધાન જવાહરલાલ નેહરુની જન્મજયંતિ પર ઉજવવામાં આવે છે, જે 14 નવેમ્બરે છે.

 શા માટે આપણે બાળ દિવસ ઉજવીએ છીએ

 બાળ દિવસ નેહરુને શ્રદ્ધાંજલિ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. નેહરુ, જેને પ્રેમથી 'ચાચા નેહરુ' કહેવામાં આવે છે, તેમનો જન્મ 14 નવેમ્બર, 1889 ના રોજ થયો હતો. તેઓ બાળકો પ્રત્યેના તેમના સ્નેહ માટે જાણીતા હતા. તેમણે 1955માં ચિલ્ડ્રન ફિલ્મ સોસાયટી ઈન્ડિયાની પણ સ્થાપના કરી હતી, જેથી માત્ર બાળકો માટે જ સ્વદેશી સિનેમા બનાવવામાં આવે.

 જેમણે બાળ દિવસની શરૂઆત કરી હતી

 1964 પહેલા, ભારતમાં 20 નવેમ્બરે બાળ દિવસ ઉજવવામાં આવતો હતો (યુનાઈટેડ નેશન્સ આ દિવસે તેને ઉજવે છે.) જો કે, 1964 માં પંડિત નેહરુના મૃત્યુ પછી, તેમના જન્મદિવસને બાળ દિવસ તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું.

 એક સક્ષમ પ્રશાસક હોવા સાથે, નેહરુએ ભારતમાં કેટલીક અગ્રણી શૈક્ષણિક સંસ્થાઓની સ્થાપનાનો અમલ કર્યો. તેમના વિઝનને કારણે AIIMS, IIT અને IIM ની સ્થાપના થઈ.

 નેહરુએ ભારતના બાળકો માટે શિક્ષણનો વારસો પાછળ છોડી દીધો છે.

 તેમણે એકવાર કહ્યું હતું કે, "આજના બાળકો આવતીકાલનું ભારત બનાવશે. આપણે તેમને જે રીતે ઉછેરશું તે દેશનું ભવિષ્ય નક્કી કરશે."

 નેહરુને 'ચાચાજ' કોણે કહ્યા?

 નેહરુને 'ચાચાજી' કહેવાનું કોઈ દસ્તાવેજી કારણ નથી. જો કે, એવું કહેવાય છે કે આ શબ્દના સિક્કા પાછળ બાળકો પ્રત્યેનો તેમનો પ્રેમ મુખ્ય કારણ હતો. અન્ય લોકપ્રિય સંસ્કરણ એ છે કે નેહરુ મહાત્મા ગાંધીના ખૂબ નજીકના હતા, જેમને તેઓ તેમના મોટા ભાઈ માનતા હતા. ગાંધીજી 'બાપુ' તરીકે ઓળખાતા હતા, નેહરુ 'ચાચાજી' તરીકે ઓળખાતા હતા.

 ચિલ્ડ્રન્સ ડે રજા છે

 ચિલ્ડ્રન્સ ડે એ ગેઝેટેડ રજા નથી. તેનાથી વિપરીત, શાળાઓ દિવસની ઉજવણી માટે સ્પર્ધાઓ, સંગીત અને નૃત્ય પ્રદર્શન જેવા વિવિધ કાર્યક્રમોનું આયોજન કરે છે.

 બાળકના અધિકારો શું છે?

 ભારતના બંધારણ મુજબ, બાળકોના અધિકારોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:

 6-14 વર્ષના તમામ બાળકો માટે મફત અને ફરજિયાત પ્રાથમિક શિક્ષણનો અધિકાર

કોઈપણ જોખમી રોજગારથી સુરક્ષિત થવાનો અધિકાર

પ્રારંભિક બાળપણની સંભાળ અને શિક્ષણનો અધિકાર

દુરુપયોગથી સુરક્ષિત થવાનો અધિકાર'

તેમની ઉંમર અથવા શક્તિને અનુરૂપ ન હોય તેવા વ્યવસાયોમાં પ્રવેશવાની આર્થિક જરૂરિયાતથી સુરક્ષિત થવાનો અધિકાર

તંદુરસ્ત રીતે વિકાસ કરવા માટે સમાન તકો અને સુવિધાઓનો અધિકાર

સ્વતંત્રતા અને ગૌરવનો અધિકાર અને શોષણ સામે બાળપણ અને યુવાનીનું બાંયધરીકૃત રક્ષણ

 સમગ્ર વિશ્વમાં બાળ દિવસની ઉજવણી

 ચિલ્ડ્રન્સ ડેની શરૂઆત 1857 માં ચેલ્સિયા, યુએસમાં રેવરેન્ડ ડૉ ચાર્લ્સ લિયોનાર્ડ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. વિશ્વના મોટાભાગના દેશો દ્વારા 1 જૂનના રોજ વૈશ્વિક સ્તરે ચિલ્ડ્રન્સ ડે ઉજવવામાં આવે છે તેમ છતાં, યુનિવર્સલ ચિલ્ડ્રન્સ ડે વાર્ષિક 20 નવેમ્બરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે.

વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસ

 વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસ

દર વર્ષે 9મી નવેમ્બરે વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસ બર્લિનની દીવાલના પતનની યાદમાં ઉજવવામાં આવે છે. આ ઐતિહાસિક ઘટના મધ્ય અને પૂર્વ યુરોપમાં સામ્યવાદના અંતનો સંકેત આપે છે.

WWII ના અંતે, જર્મની પૂર્વ અને પશ્ચિમ જર્મનીમાં વહેંચાયેલું હતું. પશ્ચિમ જર્મનીના અમેરિકન, બ્રિટિશ અને ફ્રેન્ચ હસ્તકના ક્ષેત્રો અને સોવિયેત સંઘ દ્વારા નિયંત્રિત પૂર્વ જર્મની દ્વારા બે ક્ષેત્રોને વિભાજિત કરવામાં આવ્યા હતા. 1949 માં, પૂર્વ જર્મની તેનો પોતાનો દેશ બન્યો. બર્લિનની રાજધાની શહેર સોવિયેત વ્યવસાયના ક્ષેત્રમાં આવી ગયું.

અપેક્ષા મુજબ, પૂર્વ અને પશ્ચિમ જર્મની વચ્ચે રહેવાની પરિસ્થિતિઓ ખૂબ જ અલગ હતી. મૂડીવાદી પશ્ચિમ જર્મનીમાં, આર્થિક સ્થિતિ વિકાસ પામી. સામ્યવાદી પૂર્વ જર્મનીમાં વિપરીત બન્યું. સામ્યવાદી શાસનની કઠોર પરિસ્થિતિઓમાંથી બચવા માટે, ઘણા જર્મનો પશ્ચિમ જર્મનીમાં ગયા. 1960 ના દાયકાના અંત સુધીમાં, પૂર્વ જર્મનીએ તેની મોટાભાગની વસ્તી ગુમાવી દીધી હતી, જેમાં તેના મોટાભાગના શ્રમબળનો સમાવેશ થતો હતો. 1949 અને 1961 ની વચ્ચે લગભગ 3 મિલિયન લોકોએ પૂર્વ જર્મની છોડી દીધું હતું. હતાશામાં, સોવિયેત સંઘે પશ્ચિમ બર્લિન સહિત પશ્ચિમ જર્મનીને પછાડવા માટે પરમાણુ શસ્ત્રોના ઉપયોગની ધમકી આપી.

12-13 ઓગસ્ટ, 1961ના રોજ સૈનિકોએ પૂર્વ અને પશ્ચિમ બર્લિન વચ્ચે કોંક્રિટની ચોકીઓ અને કાંટાળો તાર બાંધ્યો. આ કાર્યવાહી મોડીરાત્રે થઈ હતી. જ્યારે બર્લિનના લોકો બીજા દિવસે સવારે જાગી ગયા, ત્યારે તેઓ શહેરની બીજી બાજુ જઈ શક્યા નહીં. જો તેમની પાસે નોકરી હોય, અથવા બીજી બાજુ કુટુંબ હોય, તો પણ બર્લિનર્સ પાર કરી શક્યા નહીં. તેઓ દાયકાઓ સુધી બર્લિનની બાજુમાં અટવાયેલા હતા. દિવસો પછી, સૈનિકોએ વધુ મજબૂત દિવાલ સ્થાપિત કરી.

આખરે, 91-માઇલની દિવાલ સાથે ઇલેક્ટ્રિક વાડ, વૉચટાવર અને માઇનફિલ્ડ્સ ઇન્સ્ટોલ કરવામાં આવ્યા હતા. બર્લિનની દીવાલ શીત યુદ્ધનું પ્રતીક બની ગઈ.

શીત યુદ્ધનો અંત

તે સમય દરમિયાન, રેખાઓ શારીરિક રીતે દોરવામાં આવી હતી. દિવાલ. પરિવારો શારીરિક રીતે વિભાજિત. શસ્ત્રો પર દેશો.

1982 ના જૂનમાં, પ્રમુખ રોનાલ્ડ રીગન દિવાલ, શસ્ત્ર સ્પર્ધા અને શીત યુદ્ધના મુદ્દાને સંબોધતા બર્લિનની મુલાકાતે ગયા. 1987 માં, તેમણે વધુ એક વખત બર્લિનની દિવાલની મુલાકાત લીધી અને તેમનું હાલનું પ્રખ્યાત ભાષણ કર્યું, "આ દિવાલ તોડી નાખો!"

આ દિવાલ તોડી નાખો! પ્રમુખ રોનાલ્ડ રીગન જૂન 12, 1987

"મહાન સંવાદકાર" તરીકે જાણીતા રીગને સોવિયેત યુનિયનના જનરલ સેક્રેટરી મિખાઇલ ગોર્બાચેવ સાથે તેમની ચર્ચાઓ ચાલુ રાખી.

1989 માં, પૂર્વ જર્મનીના નવા નેતાએ પૂર્વ જર્મનીમાંથી મુસાફરી પ્રતિબંધોને મોટા પ્રમાણમાં ઘટાડી દીધા. સરહદ રક્ષકોએ લોકોને પૂર્વ બર્લિનથી પશ્ચિમ બર્લિનમાં જવા દેવાનું શરૂ કર્યું. 9મી નવેમ્બર, 1989 ના રોજ જ્યારે બર્લિનવાસીઓને સમજાયું કે સરહદો ખુલ્લી છે, હજારો લોકો દિવાલ પર ઉતરી આવ્યા. તેઓએ છીણી અને હથોડી વડે દિવાલ પર ચીપ મારવાનું શરૂ કર્યું. ટુકડે ટુકડે, દિવાલ નીચે આવી. ઑક્ટોબર 3, 1990ના રોજ, પૂર્વ અને પશ્ચિમ જર્મની એક જ જર્મન રાજ્યમાં ફરી જોડાયા.

આજે

વિશ્વભરમાં, લોકોની સ્વતંત્રતા હજુ પણ જોખમમાં છે. ઘણા લોકો સમગ્ર વસ્તીને નિયંત્રિત કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. જુલમી લોકો હિંસાની ધમકી આપે છે અથવા નાણાકીય ક્ષેત્રોમાં ચાલાકી કરે છે. રાજકીય, સામાજિક, હિંસક દબાણો દ્વારા, આ સરમુખત્યારો હજુ પણ અસ્તિત્વ ધરાવે છે. આ દિવસ દરેક માટે સ્વતંત્રતા માટે પ્રયત્નશીલ રહેવાની જરૂરિયાતને ઓળખે છે.

વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસ કેવી રીતે અવલોકન કરવો

શીત યુદ્ધ અને બર્લિનની દિવાલના ઇતિહાસ વિશે વધુ જાણીને આ દિવસનું અવલોકન કરો. આમાંની કેટલીક દસ્તાવેજી તપાસો:

બર્લિનની દિવાલનો પર્દાફાશ

બર્લિનની દિવાલનો ઉદય અને પતન

આધુનિક માર્વેલ્સ: બર્લિન વોલ

સ્ટેસી - પૂર્વ જર્મનીની ગુપ્ત પોલીસ

આફ્ટર ધ વોલ: એ વર્લ્ડ યુનાઈટેડ

કલ્પના કરો કે બર્લિનની દીવાલ પડી ગયા પછી કેવું હતું. જર્મનો દાયકાઓથી અલગ રહ્યા પછી પ્રિયજનો સાથે ફરી જોડાયા. તેઓ કેદ અથવા મૃત્યુની ધમકી વિના શહેરની એક બાજુથી જઈ શકતા હતા. તે ખરેખર મહાન ઉજવણીનો દિવસ હતો. તમારા વિચારો સોશિયલ મીડિયા પર પોસ્ટ કરો અને આ દિવસને વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસનો ઉપયોગ કરીને શેર કરો.

વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસનો ઇતિહાસ

2001 માં, રાષ્ટ્રપતિ જ્યોર્જ બુશે 9મી નવેમ્બરને વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો. દિવસ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ફેડરલ પાલન છે. 2001 થી, જ્યોર્જ બુશ પછીના દરેક રાષ્ટ્રપતિએ 9મી નવેમ્બરને વિશ્વ સ્વતંત્રતા દિવસ તરીકે જાહેર કર્યો છે.

પાણી નો પ્રશ્ન