યાદગાર યોગ દિવસ

 

બિલીમોરાના ઉંડાચ ગામની વાણિયા ફળિયા પ્રાથમિક શાળામાં યાદગાર યોગ દિવસની ઉજવણી

 ભારત હંમેશા આધ્યાત્મિકતા, આયુર્વેદ અને પ્રાચીન જ્ઞાનની ભૂમિ તરીકે જાણીતું રહ્યું છે. આપણા દેશનું ઋતુચક્ર, ફળદ્રુપ ભૂમિ અને સુમેળભર્યું વાતાવરણ તેને માત્ર કૃષિ રીતે સમૃદ્ધ જ નહીં પણ આધ્યાત્મિક રીતે પણ સમૃદ્ધ બનાવ્યું છે. એમાં કોઈ આશ્ચર્ય નથી કે સદીઓ પહેલા, બ્રિટિશરો અહીંયા આવ્યા હતા, મૂળ રૂપે વેપાર માટે, અને અંતે 200 વર્ષથી વધુ સમય સુધી રહ્યા. ભારતે વિશ્વને આપેલી ઘણી ભેટોમાં, યોગ ખૂબ જ ખાસ સ્થાન ધરાવે છે.

 અગિયાર વર્ષ પહેલાં, ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસનો વિચાર રજૂ કરીને ઇતિહાસ રચ્યો, જેને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા સત્તાવાર રીતે માન્યતા આપવામાં આવી હતી. વર્ષનો સૌથી લાંબો દિવસ, 21 જૂન, યોગની ઉજવણી માટે પસંદ કરવામાં આવ્યો હતો - એક વિજ્ઞાન જે શરીર, મન અને આત્માને એક કરે છે. આ પ્રસ્તાવને વૈશ્વિક સ્તરે ભારે સમર્થન મળ્યું, 100 થી વધુ દેશોએ આ દિવસને ખુલ્લા હાથે સ્વીકાર્યો.

 આ વર્ષે, યોગ દિવસ શનિવાર, 21 જૂન, 2025 ના રોજ હતો, અને અમે ખાસ કરીને ઉત્સાહિત હતા કારણ કે તેનો અર્થ એ હતો કે અમારી પાસે શનિવાર અને રવિવાર બંને રજા હતી જેથી અમે આ પ્રસંગનો મહત્તમ ઉપયોગ કરી શકીએ. અમે બિલિમોરાના ઉંડાચ ગામની વાણિયા ફળિયા પ્રાથમિક શાળાના વિદ્યાર્થીઓ સાથે યોગ દિવસ ઉજવવાનું આયોજન કર્યું, જે આ પ્રકારની આધ્યાત્મિક પ્રવૃત્તિ માટે એકદમ યોગ્ય એક સુંદર અને શાંતિપૂર્ણ સ્થળ છે.

 વહેલી સવારે યોગ માટે વિદ્યાર્થીઓ સાથે જોડાઈ શકીએ તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે, અમે આગલી રાત્રે મુસાફરી કરવાનું નક્કી કર્યું. અમે શુક્રવારે સાંજે 6:10 વાગ્યે મુંબઈના અંધેરી સ્ટેશનથી ટ્રેનમાં ચઢ્યા, રાત્રે 9:30 વાગ્યે બિલિમોરા પહોંચવાની અપેક્ષા રાખી. જોકે, ક્યારેક જીવનની પોતાની યોજનાઓ હોય છે.

 એક અણધાર્યો વળાંક

સાંજે 7:30 વાગ્યે, અમારી ટ્રેન અચાનક સફાલે  નામના નાના સ્ટેશન પર ટેકનિકલ ખામીને કારણે રોકાઈ ગઈ. સ્ટેશન ખૂબ જ સામાન્ય હતું - કોઈ ખાવાની દુકાનો નહોતી, પાણી નહોતું અને મર્યાદિત લાઇટિંગ હતી. કલાકો લંબાતા ગયા. કોઈ સત્તાવાર જાહેરાતો અને વધતી ભૂખ વિના, તે ધીરજ અને ભાવનાની વાસ્તવિક કસોટી બની ગઈ.

 છેવટે, લાંબી અને મુશ્કેલ રાહ જોયા પછી, ટ્રેન ફરી ૧૨:૧૫ વાગ્યે શરૂ થઈ અને અમે ૩:૩૦ વાગ્યે બિલીમોરા પહોંચ્યા. અમારા આશ્ચર્ય વચ્ચે, બિલીમોરા સ્ટેશન પણ તે સમયે ખાલી હતું - કોઈ ખોરાક નહોતો, કોઈ રિક્ષા નહોતી. થાકેલા અને ભૂખ્યા, અમે શાંત શેરીઓમાં ચાલ્યા. સદનસીબે, અમને એક ટેમ્પો મળ્યો જેણે અમને ઘરે પહોંચવામાં મદદ કરી. સવારે ૪ વાગ્યે, ખાધા વિના, હું ઝડપથી ફ્રેશ થઈ ગયો અને આરામ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો.

 હેતુ સાથે ઉઠ્યો

સવારે ૬:૦૦ વાગ્યે, હું ફરીથી જાગી ગયો. ઝડપી સ્નાન અને હળવો નાસ્તો કર્યા પછી, હું અમારા ધ્યેયને પૂર્ણ કરવા માટે વાણિયા ફળિયા પ્રાથમિક શાળા પહોંચ્યો - વિદ્યાર્થીઓ સાથે યોગ દિવસ ઉજવવાનો.

 ઊંઘ ન આવતી રાત અને શારીરિક અસ્વસ્થતા હોવા છતાં, અમારા મનમાં શાંતિ હતી. યોગમાં કંઈક જાદુઈ છે - તે ફક્ત શરીરને જ નહીં પરંતુ આત્માને પણ ઉત્તેજિત કરે છે. ૧૭૦ ઉત્સાહી વિદ્યાર્થીઓ, સમર્પિત શિક્ષકો અને સહાયક માતાપિતાથી ઘેરાયેલા, યોગ સત્ર એક ખૂબ જ સંતોષકારક અને યાદગાર અનુભવ બન્યો.

 અમે તાડાસન, વૃક્ષાસન, ભુજંગાસન અને પ્રાણાયામ શ્વાસ લેવાની કસરતો જેવા વિવિધ આસનો કર્યા. બાળકોએ ખૂબ જ ઉત્સાહ અને શિસ્ત સાથે ભાગ લીધો. તેમના ચહેરા પરનો આનંદ અને વાતાવરણમાં શાંતિએ અમારા બધા પ્રયત્નોને સાર્થક બનાવ્યા.

 કુદરત તરફથી એક પાઠ

આ સમગ્ર અનુભવે અમને એક શક્તિશાળી સત્યની યાદ અપાવી: જ્યારે આપણા ઇરાદા શુદ્ધ હોય છે અને આપણો નિશ્ચય મજબૂત હોય છે, ત્યારે કુદરત પોતે જ આપણને ટેકો આપે છે. ભલે આપણે ટ્રેનમાં વિલંબ, ભૂખ અને થાક જેવા અવરોધોનો સામનો કર્યો હોય, પણ આપણી આંતરિક પ્રતિબદ્ધતાએ અમને આગળ વધતા રાખ્યા. અંતિમ પરિણામ યોગનો શાંતિપૂર્ણ, ઉર્જાવાન અને આનંદદાયક ઉજવણી હતી.

 નિષ્કર્ષ

વાણિયા ફળિયા પ્રાથમિક શાળામાં આપણો યોગ દિવસ ઉજવણી માત્ર એક ઘટના નહોતી - તે એક યાત્રા હતી. ધીરજ, સહનશક્તિ અને આધ્યાત્મિક આનંદની યાત્રા. તેણે અમને બતાવ્યું કે યોગ માત્ર એક કસરત નથી - તે જીવનનો એક માર્ગ છે જે આપણને શાંતિ અને શક્તિ સાથે જીવનના પડકારોનો સામનો કરવાનું શીખવે છે.

 

વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ

 ૫ જૂનને વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે, જે પ્રકૃતિ સાથેના આપણા સંબંધ પર પ્રતિબિંબિત કરવાની યાદ અપાવે છે. પૃથ્વીએ આપણને લીલાછમ જંગલો, વહેતી નદીઓ, વિશાળ મહાસાગરો અને વિવિધ વન્યજીવન ભેટમાં આપ્યા છે, પણ આપણે શું પાછું આપ્યું છે? કચરાના પહાડો.

પ્લાસ્ટિકના રેપરથી લઈને ઈ-કચરો, ફેંકી દેવાયેલા ખોરાકથી લઈને ઔદ્યોગિક ઝેર સુધી, કચરો માનવ બેદરકારીના સૌથી દૃશ્યમાન પ્રતીકોમાંનો એક બની ગયો છે. વિડંબના એ છે કે, આ ગ્રહ પર ફક્ત એક જ પ્રજાતિ કચરો ઉત્પન્ન કરે છે - અને તે છે માનવ. અન્ય કોઈ પ્રાણી કચરાને એવી રીતે પ્રદૂષિત કરતું નથી કે સંગ્રહ કરતું નથી જે પ્રકૃતિના ચક્રને વિક્ષેપિત કરે છે.

કચરાથી ભરેલી દુનિયા

આજનું આધુનિક જીવન, સુવિધા, વપરાશ અને ઝડપી ટેકનોલોજી દ્વારા સંચાલિત, ભયાનક ગતિએ કચરો ઉત્પન્ન કરે છે:

પ્લાસ્ટિક કચરો: બોટલો, બેગ, પેકેજિંગ - બિન-જૈવવિઘટનક્ષમ અને ગૂંગળામણ કરતો મહાસાગરો અને જમીન.

કાગળ અને પેકેજિંગ: એક વખત ઉપયોગમાં લેવાતા અને ફેંકી દેવાતા ઉત્પાદનો માટે બલિદાન આપવામાં આવતા વૃક્ષો.

ખોરાકનો કચરો: વિશ્વના કેટલાક ભાગોમાં, ખોરાક કચરાપેટીમાં ફેંકવામાં આવે છે, જ્યારે અન્ય ભાગોમાં, લોકો ભૂખ્યા સૂઈ જાય છે.

ઈ-કચરો: તૂટેલા ફોન, જૂના કમ્પ્યુટર, ફેંકી દેવાયેલી બેટરી - આ બધું માટી અને પાણીમાં ઝેરી તત્વો લીક કરે છે.

રાસાયણિક અને ઔદ્યોગિક કચરો: નદીઓને પ્રદૂષિત કરે છે, ઇકોસિસ્ટમને બગાડે છે અને માનવ સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડે છે.

છતાં, આ વિશાળ કચરાના નિર્માણ વચ્ચે, મનુષ્યો સિવાય એક પણ પ્રજાતિ આવા હાનિકારક નિશાન છોડતી નથી.

મનુષ્યો કચરો કેમ બનાવે છે?

વધુ પડતો વપરાશ: આપણે જરૂરિયાત કરતાં વધુ ખરીદીએ છીએ, તેનો થોડા સમય માટે ઉપયોગ કરીએ છીએ અને વિચાર્યા વિના તેનો નિકાલ કરીએ છીએ.

પ્રકૃતિ પ્રત્યે આદરનો અભાવ: પ્રાણીઓથી વિપરીત, આપણે પુનઃઉપયોગ અને પુનર્જીવનના કુદરતી ચક્રને તોડીએ છીએ.

નિકાલજોગ સંસ્કૃતિ: "ઉપયોગ કરો અને ફેંકી દો" એ આધુનિક સુવિધાનો મંત્ર છે.

શહેરીકરણ અને ઔદ્યોગિકીકરણ: શહેરો તેમની ક્ષમતા કરતાં વધુ કચરો ઉત્પન્ન કરે છે.

 અજ્ઞાન અને ઉદાસીનતા: આપણે ઘણીવાર લાંબા ગાળાના પરિણામો વિશે વિચાર્યા વિના કાર્ય કરીએ છીએ.

પ્રાણીઓ અને પ્રકૃતિ - સંપૂર્ણ રિસાયકલર્સ

તેનાથી વિપરીત, દરેક અન્ય પ્રજાતિ જીવન ચક્રમાં ફાળો આપે છે:

પાંદડા પડી જાય છે અને વિઘટન થાય છે, જમીનને સમૃદ્ધ બનાવે છે.

પ્રાણીઓના મળ ખાતર બની જાય છે, નવા છોડને ખવડાવે છે.

શિકારી અને સફાઈ કામદારો પર્યાવરણીય સંતુલન જાળવી રાખે છે.

કુદરતી શૃંખલામાં કંઈપણ બગાડાતું નથી; દરેક વસ્તુનો એક હેતુ હોય છે.

મૃત્યુ પણ પ્રકૃતિમાં પોષણ બની જાય છે. પરંતુ મનુષ્યો આ શૃંખલા તોડી નાખે છે અને એવી સામગ્રી બનાવે છે જે વિઘટિત થતી નથી અથવા પૃથ્વી પર પાછી ફરતી નથી.

માનવ કચરાનો પ્રભાવ

આરોગ્ય જોખમો: કચરાના ઢગલા રોગ પેદા કરે છે.

દરિયાઈ જીવનનો વિનાશ: લાખો પ્રાણીઓ પ્લાસ્ટિક ખાવાથી મૃત્યુ પામે છે.

હવા અને જળ પ્રદૂષણ: કચરો ઝેરી વાયુઓ અને રસાયણો છોડે છે.

આબોહવા પરિવર્તન: લેન્ડફિલ્સમાં કચરાના વિઘટનથી મિથેન ઉત્સર્જન થાય છે, જે એક શક્તિશાળી ગ્રીનહાઉસ ગેસ છે.

જૈવવિવિધતાનું નુકસાન: પ્રદૂષણ નાજુક ઇકોસિસ્ટમને વિક્ષેપિત કરે છે.

શું આગળ વધવાનો કોઈ રસ્તો છે? હા.

જ્યારે માનવોએ આ સમસ્યા ઊભી કરી છે, ત્યારે આપણી પાસે પણ તેને ઉકેલવાની શક્તિ છે. અહીં કેવી રીતે:

ઇનકાર કરો: એકલ-ઉપયોગી વસ્તુઓને ના કહો.

ઘટાડો: તમને જે જોઈએ છે તે જ ખરીદો.

પુનઃઉપયોગ: વસ્તુઓને ફેંકી દેવાને બદલે તેનો ફરીથી ઉપયોગ કરો.

રિસાયકલ: લેન્ડફિલ બિલ્ડઅપ અટકાવવા માટે સામગ્રીને સૉર્ટ કરો અને પ્રક્રિયા કરો.

પુનર્વિચાર કરો: તમારી આદતો બદલો - સગવડ કરતાં ટકાઉપણું પસંદ કરો.

શિક્ષિત કરો: કચરાના પ્રભાવ વિશે જાગૃતિ ફેલાવો.

 નવીનતા: પર્યાવરણને અનુકૂળ ટેકનોલોજી અને બાયોડિગ્રેડેબલ વિકલ્પોને પ્રોત્સાહન આપો.

નિષ્કર્ષ

વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ ફક્ત વૃક્ષો વાવવા કે દરિયાકિનારા સાફ કરવા વિશે નથી - તે માનસિકતામાં પરિવર્તન વિશે છે. આપણે કઠોર સત્ય સ્વીકારવું જોઈએ: કચરો કુદરતની સમસ્યા નથી - તે માનવતાની રચના છે. કોઈ કૂતરો, હાથી, પક્ષી કે માછલી પૃથ્વીને કચરાથી ભરતું નથી. ફક્ત આપણે જ કરીએ છીએ. અને તેથી, ફક્ત આપણે જ જવાબદારી લેવી જોઈએ.

આ દિવસને ઉજવણી કરતાં વધુ બનવા દો. તેને એક વળાંક બનવા દો - જ્યાં આપણે શબ્દો દ્વારા નહીં, પરંતુ કાર્યો દ્વારા પૃથ્વીનું સન્માન કરીએ છીએ.

કારણ કે ગ્રહ બચાવવાની શરૂઆત જંગલો કે મહાસાગરોમાં નહીં, પરંતુ આપણા ઘરોના ડબ્બા અને નિર્ણયોમાં થાય છે.